Bütçe Açığı 10 Ayda 1,2 Trilyon Lirayı Aştı

Hazine ve Maliye Bakanlığı, ekim ayına ilişkin bütçe uygulama sonuçlarını açıkladı.

Buna göre, ekimde bütçe gelirleri, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 62,4 artarak 769 milyar 207 milyon liraya, bütçe giderleri de yüzde 67,9 artışla 955 milyar 478 milyon liraya ulaştı.

Ocak-ekim döneminde de bütçe gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 75,1 yükselerek 6 trilyon 853 milyar 826 milyon liraya çıktı. Bütçe giderleri de aynı dönemde yüzde 79,4 artarak 8 trilyon 114 milyar 115 milyon lira oldu.

Merkezi yönetim bütçesi, ekimde 186 milyar 271 milyon lira, ocak-ekim döneminde de 1 trilyon 260 milyar 289 milyon lira açık verdi.

Bütçe giderleri

Merkezi yönetim bütçe giderleri Ekim 2023’te 569 milyar 211 milyon lira iken bu yılın aynı ayında yüzde 67,9 artışla 955 milyar 478 milyon liraya yükseldi. Böylece 2024’te merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 11 trilyon 89 milyar 37 milyon lira ödeneğin yüzde 8,6’sı kullanılmış oldu.

Faiz dışı denge, geçen yıl ekimde 28 milyar 651 milyon lira, bu yılın aynı ayında 50 milyar 53 milyon lira açık olarak gerçekleşti.

Faiz hariç bütçe giderleri, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 63,1 artarak 819 milyar 260 milyon liraya yükseldi. Faiz hariç giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı ise 2023’ün aynı ayında yüzde 10,2 iken geçen ay yüzde 8,3 olarak hesaplandı.

Ekimde personel giderleri, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 78,2 artarak 241 milyar 575 milyon lira oldu. Personel giderleri için bütçede öngörülen 2 trilyon 553 milyar 495 milyon lira ödeneğin yüzde 9,5’i kullanıldı.

Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, ekimde geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 75,3 artışla 29 milyar 32 milyon liraya yükseldi ve bütçede öngörülen 312 milyar 451 milyon lira ödeneğin yüzde 9,3’ü kullanılmış oldu.

Söz konusu dönemde, mal ve hizmet alım giderleri için bütçede öngörülen 679 milyar 766 milyon lira ödeneğin yüzde 9,3’ü harcandı. Ekimde yüzde 30,5 artışla 63 milyar 100 milyon lira mal ve hizmet alımı gideri gerçekleşti.

Cari transferler ekimde, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 72,7 artarak 350 milyar 192 milyon lira oldu. Bütçede öngörülen 4 trilyon 266 milyar 709 milyon lira ödeneğin yüzde 8,2’si kullanıldı.

Ekimde 103 milyar 889 milyon lira sermaye gideri gerçekleşirken sermaye transferi 9 milyar 205 milyon lira olarak hesaplandı. Borç verme giderleri ise 22 milyar 265 milyon lirayı buldu.

Faiz giderleri, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 103,9 artışla 136 milyar 219 milyon liraya ulaştı.

Bütçe gelirleri

Merkezi yönetim bütçe gelirleri, geçen yılın ekim ayında 473 milyar 750 milyon lira iken geçen ay yüzde 62,4 artarak 769 milyar 207 milyon liraya yükseldi. Bütçe tahminine göre, bütçe gelirlerinin ekim ayı gerçekleşme oranı 2023’te yüzde 9,6 iken geçen ay yüzde 9,1 oldu.

Vergi gelirleri tahsilatı, geçen ay, Ekim 2023’e göre yüzde 57,2 artarak 643 milyar 605 milyon liraya çıktı. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı ise 2023’te yüzde 9,6 iken geçen ay yüzde 8,7 olarak hesaplandı.

Genel bütçe vergi dışı diğer gelirleri yüzde 96,1 artışla 106 milyar 448 milyon liraya yükseldi. Özel bütçeli idarelerin öz gelirleri 16 milyar 221 milyon lira, düzenleyici ve denetleyici kurumların gelirleri 2 milyar 935 milyon lira olarak kaydedildi.

Vergi türleri itibarıyla ekimde geçen yılın aynı ayına göre gelir vergisi yüzde 121,2, kurumlar vergisi yüzde 7,9, dahilde alınan katma değer vergisi yüzde 66,1, özel tüketim vergisi yüzde 42,7, banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 154,7, ithalde alınan katma değer vergisi yüzde 15,4, damga vergisi yüzde 87,2, harçlar yüzde 79,5 ve diğer vergiler tahsilatı yüzde 30,4 arttı.

Ocak-ekim dönemi gerçekleşmeleri

Merkezi yönetim bütçe giderleri, Ocak-Ekim 2023 döneminde 4 trilyon 521 milyar 796 milyon lira iken bu yılın aynı döneminde yüzde 79,4 artışla 8 trilyon 114 milyar 115 milyon liraya yükseldi. Böylelikle 2024’te merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 11 trilyon 89 milyar 37 milyon lira ödeneğin yüzde 73,2’si kullanılmış oldu.

Faiz hariç bütçe giderleri, ocak-ekim döneminde geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 77,3 artarak 7 trilyon 65 milyar 211 milyon liraya çıktı. Faiz hariç giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı yüzde 71,8 olarak hesaplandı.

Personel giderleri, söz konusu dönemde yüzde 105 artışla 2 trilyon 248 milyar 311 milyon lira olurken, personel giderleri için bütçede öngörülen 2 trilyon 553 milyar 495 milyon lira ödeneğin yüzde 88’i kullanıldı.

Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, bu dönemde geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 79,5 artarak 275 milyar 599 milyon liraya yükseldi ve bütçede öngörülen 312 milyar 451 milyon lira ödeneğin yüzde 88,2’si harcandı.

Ocak-ekim döneminde mal ve hizmet alım giderleri için bütçede öngörülen 679 milyar 766 milyon lira ödeneğin yüzde 76,1’i kullanıldı. Bu dönemde, yüzde 60,6 yükselişle 517 milyar 568 milyon lira mal ve hizmet alımı gideri gerçekleşti.

Cari transferler yüzde 69,2 artarak 3 trilyon 90 milyar 522 milyon lira oldu. Bütçede öngörülen 4 trilyon 266 milyar 709 milyon lira ödeneğin yüzde 72,4’ü kullanıldı.

Söz konusu dönemde 636 milyar 751 milyon lira sermaye gideri, 61 milyar 691 milyon lira sermaye transferi yapıldı. Borç verme giderleri ise 234 milyar 769 milyon lira olarak hesaplandı.

Faiz giderleri yüzde 95,1 artarak 1 trilyon 48 milyar 905 milyon lirayı buldu.

Merkezi yönetim bütçe gelirleri ise geçen yılın ocak-ekim döneminde 3 trilyon 913 milyar 733 milyon lira iken bu yılın aynı döneminde yüzde 75,1 artışla 6 trilyon 853 milyar 826 milyon liraya çıktı. Bütçe tahminine göre, bütçe gelirlerinin ocak-ekim dönemi gerçekleşme oranı 2023’te yüzde 79,4 iken, bu yılın aynı döneminde yüzde 81,2’ye yükseldi.

Vergi gelirleri tahsilatı, söz konusu dönemde geçen yılın ocak-ekim dönemine göre yüzde 70,4 artarak 5 trilyon 777 milyar 663 milyon liraya ulaştı. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı ise yüzde 78 olarak kayıtlara geçti.

Genel bütçe vergi dışı diğer gelirleri de yüzde 105,7 artarak 899 milyar 877 milyon liraya çıktı. Özel bütçeli idarelerin öz gelirleri 139 milyar 256 milyon lira, düzenleyici ve denetleyici kurumların gelirleri 37 milyar 30 milyon lira olarak hesaplandı.

Vergi türleri itibarıyla ocak-ekim döneminde geçen yılın aynı dönemine göre gelir vergisi yüzde 120, kurumlar vergisi yüzde 36,9, dahilde alınan katma değer vergisi yüzde 97,4, özel tüketim vergisi yüzde 60,5, banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 173,8, ithalde alınan katma değer vergisi yüzde 45,9, damga vergisi yüzde 78,8, harçlar yüzde 54,9 ve diğer vergi gelirleri yüzde 48,9 arttı.

nbsp;

Kaynak: ekonomist.com.tr